Áhættustjórnun
Árangursrík áhættustjórnun er lykilþáttur í langtímaarðsemi og stöðugleika Landsbankans. Á árinu 2016 var áfram unnið að eflingu áhættustjórnunar Landsbankans með umbótum á innri ferlum, greiningu, mælingu og stýringu helstu áhættuþátta í rekstri bankans.
Mjög dró úr eiginfjárþörf Landsbankans á árinu 2016, m.a. vegna aukinna útlánagæða. Útlánaáhætta var vel innan áhættuvilja bankans á liðnu ári. Bókfært virði útlána bankans jókst um 42 milljarða króna árið 2016, mest vegna lána til bygginga- og fasteignafélaga og íbúðalána til einstaklinga. Verulega dró úr gjaldeyrisáhættu í takt við stefnu bankans. Lausafjárstaða bankans er sem fyrr góð.
Áhættuþættir í rekstri bankans eru metnir með nokkrum mælistikum eftir mismunandi eðli þeirra. Þær mælistikur eru m.a. nýttar við setningu áhættumarka, greiningu áhættuþátta og breytinga á þeim, miðlun upplýsinga og stjórnun áhættu. Sameiginleg mæling allra áhættuþátta er mat á eiginfjárþörf (e. economic capital).
Innra mat bankans á eiginfjárþörf vegna útlánaáhættu (útlán og kröfur á viðskiptavini og fjármálafyrirtæki) lækkaði um 15% á árinu. Mest eru áhrifin vegna uppfærðs mats á tapi á gefnum vanefndum (e. loss-given default), innleiðing nýs lánshæfismatslíkans fyrir stærri fyrirtæki og aukin gæði útlánasafnsins með tilliti til lækkandi meðallíkinda á vanefndum, en þau lækkuðu úr 3,4% í 2,5%. Eiginfjárþörf vegna annarra áhættuþátta fór einnig almennt lækkandi á árinu og í lok árs 2016 var matið 12% lægra en árið áður. Áhættuvegnar eignir (e. risk-weighted assets (RWA)) lækkuðu einnig lítillega og var hlutfall eiginfjárþarfar og áhættuveginna eigna 11,8% um sl. áramót samanborið við 13,0% í árslok 2015.
Áhættuskýrsla Landsbankans
Nánari upplýsingar um áhættustjórnun Landsbankans er að finna í áhættuskýrslu sem birt er samhliða ársreikningi.
Landsbankinn vinnur að því að uppfylla staðla EBA (European Banking Authority) um notkun innramatsaðferðar (e. internal ratings-based approach (IRB)) við mat á eiginfjárkröfu vegna útlánaáhættu bankans, en slíkt mat hefur áhrif á hlutfall eiginfjár fjármálafyrirtækis og þar með á fjárhagslegan styrk þess. Notkun innramatsaðferðar við mat á eiginfjárkröfu er háð sérstakri heimild Fjármálaeftirlitsins (FME) og ítarlegri úttekt á kerfum og ferlum Landsbankans. Bankinn hefur óskað eftir leyfi FME til að nota IRB-aðferð og unnið er að innleiðingu nýrra krafna EBA í samstarfi við FME. Veiti FME samþykki sitt mun það gera Landsbankanum kleift að nota innramatsaðferð við mat á eiginfjárþörf vegna útlánaáhættu. Heimildin er aðeins veitt fjármálafyrirtækjum sem uppfylla viðamikil skilyrði um trausta stjórnun og heildstætt mat á útlánaáhættu
Heildar markaðsáhætta Landsbankans hækkaði lítillega á árinu en verulega dró úr gjaldeyrisáhættu í takt við stefnu bankans um að draga úr opinni gjaldeyrisstöðu. Lausafjárstaða bankans er góð og lausafjárhlutföll eru vel umfram áhættuvilja og kröfur Seðlabankans. Heildarlausafjárþekja bankans var 128% í árslok og 743% í erlendum gjaldmiðlum.
Meðallíkur á vanefndum
Skýr og skilvirk heimild einstakra aðila til ákvarðanatöku, stýrð áhættutaka og eftirlit bankaráðs, bankastjóra og einstakra nefnda bankans eru hornsteinar áhættustjórnunar Landsbankans.
Yfirlit mælinga á áhættuvilja Landsbankans
| Áhættuþáttur | Mæling |
|---|---|
| Útlánaáhætta |
Vænt tap |
| Meðallíkur á vanefndum | |
| Tap að gefnum vanefndum | |
| Geirasamþjöppun | |
| Lántakasamþjöppun | |
| Markaðsáhætta |
Hlutabréf |
| Skuldabréf | |
| Gjaldeyrir | |
| Vaxta- og verðtryggingaráhætta utan veltubókar | |
| Verðtryggingaráhætta | |
| Lausafjáráhætta | Lausafjárþekja - alls |
| Lausafjárþekja - gjaldeyrir | |
| Rekstraráhætta | Umfang rekstrar - Raunbreyting áhættugrunns |
| Fjármögnunaráhætta | Fjármögnunarþekja |
| Eiginfjárviðmið |
Umgjörð áhættustjórnunar
Bankinn hefur sett sér ítarlegar áhættureglur og byggt upp stjórnskipulag sem tryggir skýra ábyrgð og eftirfylgni við áhættustjórnun.
Mæling áhættuvilja og áhættumarka stærstu áhættuþátta í rekstri eru hluti af daglegri stjórnun bankans. Þetta hefur nýst vel sem stjórntæki til að auka gæði eignasafns, bæta samsetningu þess og draga úr áhættu. Áhættuvilji tekur ekki einungis til áhættumarka heldur felur jafnframt í sér leiðbeiningar um viðhorf til áhættu í rekstri sem starfsmenn bankans þurfa að tileinka sér.
Áhættumörk bankans eru ávallt í samræmi við ytri lög eða reglur, ef þeim er til að dreifa, en bankinn skilgreinir einnig sjálfur fjölmörg áhættumörk sem ekki eru bundin í lög eða reglugerðir. Landsbankinn hefur sett sér markmið um fjárhagsstöðu, gæði eigna, stöðutöku og ásættanlega arðsemi til lengri tíma. Til að ná markmiðum sínum tekur bankinn aðeins þá áhættu sem hann skilur, getur metið og mætt.
Við ákvörðun áhættuvilja eru samhliða sett áhættumörk fyrir helstu þætti tengda útlána-, markaðs-, lausafjár-, fjármögnunar- og rekstraráhættu, en þau eru misítarleg eftir eiginleikum og breytileika þeirra. Áfram er stefnt að því að halda áhættu stöðugri í efnahagsreikningi bankans.
Nánar um áhættustjórnun
Landsbankinn hefur undanfarin ár gefið út áhættuskýrslu sem uppfyllir upplýsingaskyldu samkvæmt þriðju stoð Basel II. Í skýrslunni er gerð ítarleg grein fyrir öllum þáttum áhættustýringar bankans og þeim aðferðum sem beitt er við mat á áhættu.
Áhættuskýrslunni er ætlað að að gefa glögga mynd af stöðu bankans og veitir hún m.a. lykilupplýsingar varðandi umfang, áhættuskuldbindingar, áhættumatsferli, eiginfjárstöðu og aðra mikilvæga þætti á þessu sviði.